De rei à clérigo: a tonsura como mecanismo de afastamento político no reino hispano-visigodo de Toledo (século VII)

Autores

  • Renan Frighetto Universidade Federal do Paraná

DOI:

https://doi.org/10.24858/391

Palavras-chave:

Antiguidade Tardia

Resumo

O afastamento político de reis legítimos era uma prática comum nos reinos romano-bárbaros da Antiguidade Tardia. As usurpações ou ações tirânicas, em geral violentas, demonstravam a existência de tensões políticas entre os grupos aristocráticos no interior dos reinos que acabavam atingindo o poder régio. Dentre as formas de deposição de reis relatadas na documentação, chama a atenção à imposição da tonsura eclesiástica que transformava um rei em presbítero ou monge, afastando-o definitivamente do mundo secular e da cena política. No presente estudo, analisaremos como a imposição da tonsura foi utilizada como mecanismo político que afastou do mundo secular os reis hispano-visigodos Tulga (640 – 642) e Wamba (672 – 680), alijando-os completamente do trono régio. 

Biografia do Autor

Renan Frighetto, Universidade Federal do Paraná

Mestre em História Antiga e Medieval - Universidade Federal do Rio de Janeiro (1990)

Doutor em História Antiga - Universidad de Salamanca (1996)

Professor de História Antiga e Medieval - Departamento de História - UFPR (1997)

Bolsista de Produtividade e Pesquisa ID - CNPq

Referências

Conc. Caes. = Concílio de Zaragoza. In: VIVES, J. Concilios Visigoticos e Hispano-Romanos. Madrid – Barcelona, CSIC, 1963, pp. 475 – 481.

Conc.Tol. = Concílio de Toledo. In: VIVES, J. Concilios Visigoticos e Hispano-Romanos. Madrid – Barcelona, CSIC, 1963, pp. 107 – 537.

Conc.Narb. = Concílio de Narbona. In: VIVES, J. Concilios Visigoticos e Hispano-Romanos. Madrid – Barcelona, CSIC, 1963, pp. 146 – 150.

Chron. Adf. III = Crônica de Alfonso III. In: GIL FERNÁNDEZ, JUAN, MORALEJO, JOSÉ L. y RUIZ DE LA PEÑA, JUAN I. Crónicas Asturianas. Oviedo, Servicio de Publicaciones de la Universidad de Oviedo, 1985, pp. 114 – 121.

Chron. Moz., a.754 = Crônica Moçárabe de 754. In: LOPEZ PEREIRA, JOSE EDUARDO. Crónica Mozarabe de 754. Edición crítica y traducción. Textos Medievales 58. Zaragoza, Universidad de Zaragoza, 1980, pp. 24 – 131.

Cron. Reg. Visig. = Crônica dos reis visigodos. In: ZEUMER, K. Monumenta Germaniae Historica. Legum Nationum Germanicarum Tomus I. Hannover – Leipzig, Impensis Bibliopolii Hahniani, 1902, pp. 457 – 461.

Fred., Chron. = Fredegário Escolástico, Crônica. In: MIGNE, J.-P. Patrologiae Cursus Completus Tomus LXXI. Paris, Ramos Editore, 1849, pp. 606 – 664.

Ioan. Bicl., Chron. = João de Biclaro, Crônica. In: CAMPOS RUIZ, JULIO. Juan de Biclaro. Obispo de Gerona. Su vida y su obra. Madrid, CSIC, 1960, pp. 77 – 100.

Isid., De Eccl. Off. = Isidoro, Dos Ofícios Eclesiásticos. In: LAWSON, CHRISTOPHER M. Corpus Christianorum. Series Latina, CXIII. Turnhout, Brepols, 1989, pp. 52 – 108.

Isid., Etym. = Isidoro, Etimologias. In: DIAZ Y DIAZ, M., OROZ RETA, J. & MARCOS CASQUERO, M. San Isidoro de Sevilla. Etimologías. Edición bilingüe. Madrid, Biblioteca de Autores Cristianos, 1982, 2v.

Isid., HG = Isidoro, História dos Godos. In: RODRÍGUEZ ALONSO, CRISTÓBAL. Las Historias de los Godos, Vandalos y Suevos de Isidoro de Sevilla. León, Colegiata de San Isidoro, 1975, pp. 168 – 287.

Isid., HS = Isidoro, História dos Suevos. In: RODRÍGUEZ ALONSO, CRISTÓBAL. Las Historias de los Godos, Vandalos y Suevos de Isidoro de Sevilla. León, Colegiata de San Isidoro, 1975, pp. 310 – 321.

Isid., Sent. = Isidoro, Sentenças. In: CAMPOS RUIZ, JULIO & ROCA MELIA, ISMAEL. Santos Padres Españoles II. San Leandro, San Isidoro y San Fructuoso. Reglas Monásticas de la España visigoda. Los tres libros de las “Sentencias”. Madrid, Biblioteca de Autores Cristianos, 1971, pp. 226 – 525.

Iul. Tol., HW = Juliano de Toledo, História de Wamba. In: LEVINSON, W. Corpus Christianorum. Series Latina, CXV. Turnholt, Brepols, 1976, pp. 218 – 244.

Iul. Tol., Iud. = Juliano de Toledo, Juízo. In: LEVINSON, W. Corpus Christianorum. Series Latina, CXV. Turnholt, Brepols, 1976, pp. 250 – 255.

L. V. = Lex Visigothorum. In: HERCULANO, A. Portugaliae Monumenta Historica II – Leges et Consuetudines I/I. Lisboa, Typis Academicis, 1856.

Liber Ord. = Liber Ordinum. In: FÉROTIN, M. Liber Ordinum en usage dans l’Eglise Wisigothique et Mozarabe d’Espagne. Paris, Librairie de Firmin-Didot et Cie., 1904.

R.C. = Regula Communis. In: CAMPOS RUIZ, JULIO & ROCA MELIA, ISMAEL. Santos Padres Españoles II. San Leandro, San Isidoro y San Fructuoso. Reglas Monásticas de la España visigoda. Los tres libros de las “Sentencias”. Madrid, Biblioteca de Autores Cristianos, 1971, pp. 172 – 211.

R.I. = Regula Isidori. In: CAMPOS RUIZ, JULIO & ROCA MELIA, ISMAEL. Santos Padres Españoles II. San Leandro, San Isidoro y San Fructuoso. Reglas Monásticas de la España visigoda. Los tres libros de las “Sentencias”. Madrid, Biblioteca de Autores Cristianos, 1971, pp. 90 – 125.

Downloads

Publicado

2020-09-16

Como Citar

Frighetto, R. (2020). De rei à clérigo: a tonsura como mecanismo de afastamento político no reino hispano-visigodo de Toledo (século VII). Revista Diálogos Mediterrânicos, (18), 106–127. https://doi.org/10.24858/391

Artigos Semelhantes

1 2 3 4 > >> 

Você também pode iniciar uma pesquisa avançada por similaridade para este artigo.

Artigos mais lidos pelo mesmo(s) autor(es)

1 2 > >>